W opinii Głównego Inspektora Pracy wyrażonej w piśmie z 21 grudnia 2021 r. (znak GIP-GBI.0701.134.2021.2) “(…) z punktu widzenia prawa pracy dopuszczalna jest wypłata wynagrodzenia w terminie poprzedzającym termin określony w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy jako termin wypłaty wynagrodzenia za pracę (wykroczenie, o którym mowa w art. 282 § 1 pkt 1 K.p. popełnia m.in. ten, kto wypłaca wynagrodzenie po ustalonym terminie). (…)“. Jednakże w przepisach zakładowych, pracodawca powinien określić termin stały i jednolity.

• TSUE w wyroku z dnia 25 listopada 2021r. (C-233/20) uznał, że prawo unijne nie uzależnia prawa do ekwiwalentu za urlop od tego, w jaki sposób dochodzi do rozwiązania stosunku pracy (w rozważanej sprawie: rozwiązanie umowy przez pracodawcę bez wypowiedzenia). W opinii Trybunału bez znaczenia jest też, czy pracownik miał możliwość wykorzystania urlopu w naturze oraz czy to z jego inicjatywy doszło do rozwiązania umowy. Przesłankami nabycia prawa do ekwiwalentu jest jedynie to, że pracownik nie wykorzystał wszystkich nabytych dni urlopu wypoczynkowego, a umowa o pracę uległa rozwiązaniu.

Uwaga: w polskich okolicznościach omawiane orzeczenie może być potraktowane przede   wszystkim jako przypomnienie, jak mechanizm ekwiwalentu działa w naszym prawie. Nie ulega zatem wątpliwości, że jeśli pracownik nabył prawo do urlopu wypoczynkowego i nie wykorzystał go do momentu rozwiązania umowy, to należy mu wypłacić ekwiwalent w odpowiedniej wysokości. Nie ma na przykład  znaczenia, czy doszło do rozwiązania umowy o pracę w trybie natychmiastowym z inicjatywy pracownika lub pracodawcy i jaki był powód rozstania.

• W wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 13 stycznia 2022 r. w sprawie C-282/19 MIUR e Ufficio Scolastico Regionale per la Campania wskazano, że pracodawca może z obiektywnych powodów pominąć limity dotyczące zawierania umów na czas określony, ale tylko wtedy, gdy te obiektywne powody są związane z zaspokojeniem tymczasowych potrzeb kadrowych. Obiektywnych powodów nie można używać do systemowego zatrudniania (czyli stałych lub trwałych potrzeb kadrowych) przez wiele lat tych samych osób na czas określony.

• W wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 10 lutego 2022 r. w sprawie C-485/20 HR Rail czytamy, że pracownikowi – w tym zatrudnionemu na okres próbny – który ze względu na swoją niepełnosprawność został uznany za niezdolnego do wykonywania najważniejszych czynności na stanowisku pracy, pracodawca winien przydzielić inne, w odniesieniu do którego wykazuje on odpowiednie kompetencje, zdolności i dyspozycyjność. Warunkiem jest to, że taka zmiana nie nakłada na pracodawcę nieproporcjonalnie wysokich obciążeń. Trybunał uściślił, że możliwość przydzielenia innego stanowiska pracy pojawia się tylko wtedy, gdy istnieje co najmniej jedno wolne stanowisko, które pracownik może objąć.

• Sąd Rejonowy dla Szczecin-Centrum w Szczecinie w wyroku z dnia  20 grudnia 2021 r. (sygn. akt IX P 699/20) stwierdził, że jednym z obowiązków ciążących na pracodawcy, które wywieść należy z przepisów prawa pracy, jest zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Jest on odpowiedzialny za stan bezpieczeństwa w zakładzie pracy. Jego zadaniem jest chronić zdrowie i życie pracowników poprzez wprowadzanie odpowiednich regulacji stosownie do rodzaju oraz warunków wykonywania pracy, a także występujących w zakładzie pracy zagrożeń, korzystając z aktualnych osiągnięć nauki i techniki.

Sąd podkreślił, że nakaz noszenia maseczki (tu: pracodawca nałożył karę porządkową na pracownika, który odmówił noszenia maseczki w miejscu pracy) związany był przede wszystkim z obowiązkiem pracodawcy zapewnienia wszystkim pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sąd wobec tego uznał, że skoro pracodawca starał się wprowadzić standardy obsługi klienta, uwzględniając stan epidemii, a pracownik ich nie stosował, to były podstawy do zastosowania kary porządkowej. Naruszenie przepisów z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy miało bowiem charakter naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych. Ponadto sąd uznał, że pracownik nie mógł się powoływać na argumenty podnoszone w orzeczeniach sądów karnych, które uchylały odpowiedzialność osób fizycznych za brak realizacji obowiązku zasłaniania ust i nosa. Źródłem obowiązku nałożonego na pracownika były bowiem normy prawa pracy, a nie regulacje przepisów wprowadzonych na czas epidemii, którego legalność była kwestionowana przez sądy karne.

Za dopuszczenie do skopiowania przez firmę współpracującą danych osobowych klientów na spółkę Fortum Marketing and Sales Polska S.A. została nałożona administracyjna kara pieniężna w wysokości ponad 4,9 mln zł. Podmiot przetwarzający, który skopiował te dane, został przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych ukarany grzywną w wysokości 250 tys. zł.

Co dokładnie znalazło się w decyzji Prezesa UODO nakładającej karę.

Jak poinformował UODO, naruszenie ochrony danych polegało na skopiowaniu danych klientów administratora przez nieuprawnione osoby. Doszło do tego w momencie wprowadzania zmiany w środowisku teleinformatycznym. W trakcie dokonywanych zmian utworzona została dodatkowa bazy danych klientów Fortum. Baza ta została jednak skopiowana przez nieuprawnione osoby, gdyż serwer, na którym została ona wdrożona, nie miał odpowiednio skonfigurowanych zabezpieczeń. Administrator danych dowiedział się o incydencie nie od podmiotu przetwarzającego, a od dwóch niezależnych internautów, którzy powiadomili go, że mają nieuprawniony dostęp do bazy.

W toku przeprowadzonego postępowania Urząd ustalił, że spółka w postanowieniach umownych z podmiotem przetwarzającym określiła wymogi w zakresie bezpieczeństwa danych osobowych, które należy zastosować, m.in. pseudonimizację i szyfrowanie danych osobowych. Według kontrolerów, podmiot przetwarzający działał niezgodnie z powszechnie znanymi normami ISO, a jednocześnie wbrew postanowieniom własnej „Polityki bezpieczeństwa”, która do tych norm się odwołuje. Nie stosował się również do postanowień umowy powierzenia przetwarzania danych osobowych, w której zobowiązał się m.in. do wdrożenia pseudonimizacji danych, którą miał traktować jako mechanizm gwarantujący odpowiedni poziom bezpieczeństwa danych.

Zdaniem ekspertów UODO, naruszenie wynikało z niezastosowania przez podmiot przetwarzający podstawowych zasad bezpieczeństwa polegających na niezabezpieczeniu danych osobowych przed dostępem osób nieuprawnionych. Zatem ponosi on bezpośrednią odpowiedzialność za naruszenie ochrony danych osobowych klientów administratora, a tak rażące zaniedbanie w procesie przetwarzania danych osobowych, w przypadku profesjonalnego podmiotu stanowi okoliczność obciążającą i wiąże się z nałożoną na niego administracyjną karą pieniężną – czytamy w informacji o kontroli.

W postępowaniu ustalono, że administrator w toku dokonywania zmian nie wymagał od podmiotu przetwarzającego przedstawienia dokumentacji analizy ryzyka dla projektowanych zmian. Administrator zgłosił potrzebę usprawnienia działania systemu, a po otrzymaniu informacji o wprowadzeniu nowego rozwiązania przystąpił do pracy i testowania nowego rozwiązania.

Kontrolerzy UODO stwierdzili też, że administrator pomimo wdrożonych procedur oraz posiadanej wiedzy, jak zgodnie z powszechnie stosowanymi praktykami powinno przebiegać wprowadzanie zmian w systemach informatycznych, na żadnym etapie wdrożenia nie prowadził nadzoru nad tym, czy wdrożenie faktycznie przebiega zgodnie z powszechnie obowiązującymi standardami.

Wdrożenie środków technicznych i organizacyjnych powinno polegać nie tylko na jednorazowym zastosowaniu przez administratora odpowiednich przepisów, zasad przetwarzania danych osobowych w danej organizacji, ale także na dokonywaniu regularnych przeglądów tych środków, a w razie potrzeby na uaktualnianiu wcześniej przyjętych rozwiązań – czytamy w informacji o kontroli.

Jak podkreśla UODO, na administratorze spoczywa także obowiązek regularnego testowania, mierzenia i oceniania skuteczności środków technicznych i organizacyjnych mających zapewnić bezpieczeństwo przetwarzania. Zarówno wprowadzenie odpowiednich środków bezpieczeństwa, jak i ich sprawdzanie nie jest działaniem jednorazowym. Powinno ono przybrać formę ciągłego procesu, w ramach którego administrator dokonuje przeglądu i w razie potrzeby uaktualnia przyjęte wcześniej zabezpieczenia.

Źródło:

www.prawo.pl, z dn. 2.03.2022 r.

aktualności PUODO https://uodo.gov.pl/pl/138/2304

Prezes UODO nałożył na Santander Bank Polska S.A. administracyjną karę pieniężną w wysokości prawie 550 000 zł, co stanowi ok. 0,011 % całkowitego rocznego światowego obrotu przedsiębiorstwa z poprzedniego roku obrotowego.

Przyczyną nałożenia kary było niewłaściwe zawiadomienie 10 500 obecnych i byłych pracowników administratora o naruszeniu ochrony danych osobowych.

Organ nadzorczy wskazał administratorowi jakiej treści komunikatu do tych osób oczekuje, a mimo to administrator danych nie skorzystał z “podpowiedzi” i nie przekazała “odpowiednich” informacji.

Samo naruszenie ochrony danych polegało na dostępie byłego pracownika do danych przetwarzanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w ramach elektronicznej platformy PUE. Były pracownik kadr logował się “na konto” pracodawcy co najmniej 5 razy po zakończeniu stosunku pracy.  Osoba ta postanowiła powiadomić administratora o tym, że ma możliwość logowania się 8 miesięcy po pierwszym logowaniu.

źródło:

https://www.uodo.gov.pl/decyzje/DKN.5131.33.2021

W związku z trwającą wojną między Rosją a Ukrainą zachodzi istotna “zmiana sytuacji również w zakresie polityki bezpieczeństwa”.  Art. 24 RODO, stanowi, że wdrażane są odpowiednie środki techniczne i organizacyjne w celu ochrony danych osobowych zgodnie z wymogami RODO oraz że takie środki są w razie potrzeby poddawane ponownemu przeglądowi i aktualizowane. Jeśli więc współpracują Państwo z podmiotami na Ukrainie, Rosji lub macie tam oddziały, niezbędnym jest z perspektywy obowiązków wynikających z RODO ponowna ocena podstaw prawnych wykorzystywanych do przekazywania danych do Rosji i na Ukrainę.

Cyberataki mogą zostać wykorzystane do zniechęcenia wspierania Ukrainy lub być celem samym w sobie (sprowadzającym się do wyłudzenia danych, środków finansowych lub przerwania ciągłości działania). Firmy powinny przygotować się m.in. na ataki typu DoS, DDoS, phishing, w tym spear phishing, ransomware i inne ataki z wykorzystaniem złośliwego oprogramowania. Ważne jest, aby w tym czasie nie popadać w zbędną panikę, zachować szczególną czujność, monitorować zagrożenia, a w razie ich wystąpienia podjąć szybkie działania naprawcze. Przede wszystkim jednak organizacje muszą przestrzegać podstawowych zasad bezpieczeństwa.

Wiele organizacji, w tym m.in. NASK rekomenduje konkretne zasady konieczne do wdrożenia w związku z rosnącymi zagrożeniami cybernetycznymi, Poniżej lista najważniejszych:

• zadbaj o to, aby wszyscy pracownicy znali podstawowe zasady ochrony infrastruktury IT oraz zapoznali się z firmową polityką bezpieczeństwa. W razie potrzeby zorganizuj szkolenie podnoszące świadomość dotyczącą cyberzagrożeń;
• dopilnuj, aby wszyscy pracownicy wiedzieli, jak w sytuacji cyberataku należy zareagować:
  • odłączyć komputer od sieci,
  • nie wyłączać komputera i nie odłączać od zasilania,
  • zgłosić incydent odpowiednim zespołom zgodnie z przyjętą w organizacji procedurą – w tym przypadku istotna jest wiedza komu i w jaki sposób zgłosić zdarzenie;
• stwórz plan odtwarzania awaryjnego, aby w razie ataku jak najszybciej wrócić do stanu sprzed incydentu;
• monitoruj zagrożenia oraz stan posiadanych zabezpieczeń;
• zaktualizuj wszystkie programy i aplikacje;
• regularnie sprawdzaj, czy nie doszło do wycieku firmowych danych i danych logowania (np. w bazie wycieków www.haveibeenpwned.com oraz w deep webie);
• zrób kopie zapasowe danych, plików, stron www i zadbaj o regularne backupy. Najważniejsze dane zgraj lokalnie;
• korzystaj ze sprawdzonego i legalnego programu antywirusowego, nie bagatelizuj pojawiających się komunikatów;
• stosuj bezpieczne i skomplikowane hasła, oparte na frazach, składające się z co najmniej 12 znaków, wielkich i małych liter, cyfr oraz znaków specjalnych;
• nie używaj tego samego hasła do różnych kont (zasada jedno konto = jedno hasło);
• włącz uwierzytelnianie dwuskładnikowe / wieloskładnikowe;
• korzystaj ze sprawdzonych managerów haseł;
• zrezygnuj z automatycznego zapamiętywania haseł i autouzupełniania formularzy;
• uważaj na działania typu phishing / spear phishing podczas otwierania załączników i klikania w linki z wiadomości e-mail oraz podczas pobierania plików z Internetu;
• nie używaj firmowego sprzętu i poczty do prywatnych celów;
• upewnij się, że odwiedzasz prawidłową stronę (czy nie ma błędu w adresie i czy z innych powodów nie wydaje się ona podejrzana). Sprawdź czy strona jest bezpieczna i czy posiada certyfikat SSL / TSL;
• wyłącz w przeglądarce niepotrzebne, budzące wątpliwości i nieznane wtyczki;
• nie loguj się do publicznych Wi-Fi i wyłącz w swoim sprzęcie automatyczne łączenie z dostępnymi sieciami;
• nie wierz we wszystko, co czytasz w Internecie i weryfikuj informacje i korzystaj z zaufanych źródeł.

Inwestycja w kompetentny, posiadający możliwość sprawnego działania zespół odpowiedzialny za bezpieczeństwo firmowej infrastruktury IT i przetwarzanych danych, stanowi obecnie nie tylko środek organizacyjny poważnie mitygujący ryzyko zmaterializowania się zagrożeń dla danych osobowych przetwarzanych w systemach ale dla infrastruktury IT w ogóle.

Przypominam tez Państwu, że każdą podejrzaną aktywnością w sieci, na urządzeniach elektronicznych w poczcie e-mail możecie zgłaszać przez formularz na stronie incydent.cert.pl lub mailem na cert@cert.pl.

Podejrzane SMS-y można przesłać do CERT bezpośrednio na numer 799 448 084.

źródło:

strona internetowa Resilia [ https://resilia.pl]

strona internetowa NASK [https://cert.pl/posts/2022/02/rekomendacje-cyberprzestrzen-ukraina]

strona internetowa Datatilsynet [https://www.datatilsynet.no/aktuelt/aktuelle-nyheter-2022/overforing-av-data-til-russland-og-ukraina]

FRANCJA. Francja doczekała się ustawy o sygnalistach.

23 grudnia 2019 roku parlament Europejski i Rada UE przyjęli dyrektywę w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Przyjęta dyrektywy zobowiązywała kraje członkowskie do przyjęcia odpowiednich rozwiązań do połowy grudnia 2021 r. Francja podobnie jak wiele innych krajów, w tym Polska, nie zdążyła wdrożyć odpowiednich przepisów prawa, ale we Francji to właśnie się zmieniło.

Francja w swoich przepisach nie ograniczała się do wymagań minimalnych wskazanych w dyrektywie, ale w szerszym zakresie będzie ochraniać sygnalistów. Francuskie prawodawstwo przewiduje np. ochronę zgłaszającego nawet gdy nie dotyczy ono bezpośrednio naruszenia prawa krajowego czy unijnego o ile jednocześnie powoduje ono szkodę dla interesu publicznego.

Ustawa poszerza również krąg podmiotów, które mogą być chronione w związku z ich działaniami pomocowymi na rzecz sygnalistów m.in. o organizacje pozarządowe wspierające sygnalistów w dokonaniu przez nich zgłoszenia. Jak również, ustawa przewiduje faktyczne wsparcie sygnalisty np. w zakresie kosztów związanych z obsługą prawną czy wsparcie psychologiczne. Jednocześnie wobec osób, które dopuszczą się działań odwetowych wobec sygnalisty przewidywane są dotkliwe sankcje m.in. grzywna w wysokości do 60 tys. euro czy pozbawienie wolności do lat 3.

W związku z opóźnieniami w wdrożeniu przepisów dyrektywy do porządków krajowych Komisja Europejska formalnie wezwała kraj pozostające w opóźnieniu do jak najszybszego wdrożenia odpowiednich przepisów krajowych. Pierwsze wezwanie z końca stycznia 2022 r. było skierowane do 24 krajów unijnych, w tym Polski.

Oczekujemy na wspomnianą regulację, gdyż jej zapisy zdeterminują ocenę projektowanych i wdrażanych w firmach rozwiązań organizacyjnych w zakresie obsługi zgłoszeń sygnalistów i ich rozpatrywania.

źródło: strona internetowa GDPR.pl [https://gdpr.pl/artykuly/francja-doczekala-sie-ustawy-o-sygnalistach]

(na podstawie: Ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym  na terytorium tego państwa)

aktualizacja: 15.03.2022

KTO

Obywatel Ukrainy (UA) lub członek  najbliższej rodziny obywatela UA, który ma Kartę Polaka lub małżonek obywatela UA innego obywatelstwa, którzy przybyli w okresie od 24.02.2022 na terytorium RP bezpośrednio z terytorium UA.

        WNIOSEK O REJESTRACJĘ A WNIOSEK O PESEL

USTAWA przewiduje, że w przypadku gdy wjazd obywatela UA na terytorium RP nie został zarejestrowany przez komendanta placówki SG podczas kontroli granicznej, Komendant Główny SG rejestruje pobyt obywatela UA na terytorium RP, na jego wniosek.

Przepisy w zakresie wniosku O REJESTRACJĘ odwołują się do wniosku o PESEL. Tak więc obywatel UA składa tylko jeden wniosek, tj. wniosek o PESEL. Nie składa się osobnego wniosku o rejestrację, nawet jeśli wjazd nie został zarejestrowany w dokumencie przy przekraczaniu granicy. W takim przypadku obowiązkowo należy złożyć wniosek o PESEL nie później niż w 60 dni od dnia wjazdu.

        WNIOSEK O PESEL

Wszystkie potrzebne informacje na temat wniosku i potrzebnych danych znajdują się TUTAJ

https://www.gov.pl/web/gov/uzyskaj-numer-pesel-oraz-profil-zaufany–usluga-dla-obywateli-ukrainy

        WZÓR WNIOSKU

Znajduje się na powołanej stronie www w zakładce: „Co musisz przygotować”.

Jest od przygotowany w wersji dwujęzycznej. Wniosek w imieniu dziecka składa rodzic, opiekun, kurator lub osoba sprawująca faktyczną pieczę.

        KIEDY SKŁADAĆ

Najwcześniej 16.03.2022

Zgodnie z KOMUNIKATEM Ministra Cyfryzacji w sprawie określenia terminu wdrożenia rozwiązań (…): Termin powszechnego uruchomienia obsługi wniosków o nadanie nr PESEL ustanawia się na dzień 16 marca 2022 r. (od tego dnia można składać wnioski o PESEL).

        GDZIE SKŁADAĆ

W dowolnym urzędzie gminy na terytorium RP

Na stronie https://www.gov.pl/web/gov/uzyskaj-numer-pesel-oraz-profil-zaufany–usluga-dla-obywateli-ukrainy w zakładce „Gdzie składasz wniosek” można wpisać swoje miejsce pobytu i wskazany zostanie najbliższy Urząd wraz z danymi adresowymi i mapą dojazdu. Nie jest to jednak właściwość wyłączna, bo wniosek można złożyć w każdym urzędzie gminy.

        CO BĘDZIE POTRZEBNE

DO WNIOSKU O PESEL

Kolorowe zdjęcie na papierze fotograficznym w rozmiarach 35 x 45 mm (szerokość x wysokość).

Dokument tożsamości, który potwierdzi dane. Jeżeli nie ma takiego dokumentu, to podpisanie wniosku jest równoważne prawnie z oświadczeniem, że dane są prawdziwe.

GDY RÓWNOCZENIE WNIOSIMY O PROFIL ZAUFANY:

Działający telefon komórkowy z numerem od polskiego operatora, którego jest się wyłącznym użytkownikiem oraz adres e-mail

        INNE INFORMACJE

• wniosek jest bezpłatny
• potwierdzenie o numerze PESEL wydawane w urzędzie, gdzie wniosek jest składany
• jednocześnie z numerem PESEL można uzyskać profil zaufany (umożliwia załatwianie wielu spraw urzędowych przez Internet)
• przy wyrabianiu numeru PESEL pobierane są odciski palców (od dzieci, do 12 r.ż., nie pobiera się odcisków palców).

(na podstawie: Ustawy z dnia 12.03.2022 o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa)

OD KIEDY USTAWA OBOWIĄZUJE

USTAWA przyjęta, podpisana przez Prezydenta i ogłoszona w Dzienniku Ustaw w dniu 12.03.2022 (Dz. U. z 2022 poz. 583) (dalej: USTAWA)

ZASADA: Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od dnia 24 lutego 2022 r.

WYJĄTKI w dacie obowiązywania:

• niektóre kwestie organizacyjne (realizacja zadań przez wojewodów, organy JST, itp. ) wchodzą w życie z dniem następnym po dniu ogłoszenia
• zmiany ustawy paszportowej wchodzą w życie 27 marca 2022

KOGO DOTYCZY (dalej: UPRAWNIENI)

• obywateli Ukrainy którzy przybyli na terytorium RP bezpośrednio z terytorium Ukrainy (dalej: UA) w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa,
• obywateli UA posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu tych działań wojennych przybyli na terytorium RP,
• nieposiadającego obywatelstwa ukraińskiego małżonka obywatela UA, o ile przybył on na terytorium RP bezpośrednio z terytorium UA w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa.

KOGO USTAWA NIE OBJĘŁA

USTAWA, pomimo wielu głosów organizacji pozarządowych i humanitarnych, a także poprawek Senatu, ostatecznie nie objęła osób nie będących obywatelami UA uciekającymi przed wojną z UA, ani też obywateli UA wjeżdżających do RP z innego kraju niż UA (za wyjątkiem osób posiadających Kartę Polaka).

CO REGULUJE USTAWA

Ustawa reguluje m.in. kwestie:

• legalizacji pobytu UPRAWNIONYCH (definicja UPRAWNIONYCH znajduje się w pierwszej części informacji),
• zasady powierzenia pracy,
• pomoc zapewnianą przez wojewodów, jednostki samorządu terytorialnego oraz inne podmioty,
• utworzenie Funduszu Pomocy w celu finansowania lub dofinansowania realizacji zadań na rzecz pomocy;,
• niektóre uprawnienia obywateli UA,
• szczególne zasady przedłużania okresów legalnego pobytu obywateli UA,
• niektóre uprawnienia obywateli polskich i obywateli UA będących studentami, nauczycielami akademickimi lub pracownikami naukowymi; zasady organizacji i funkcjonowania uczelni,
• szczególne regulacje dotyczące kształcenia, wychowania i opieki dzieci i uczniów, w tym wsparcia w realizacji dodatkowych zadań oświatowych w tym zakresie,
• szczególne zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej.

LEGALIZACJA POBYTU

WARUNKI legalizacji pobytu na podstawie USTAWY:

• UPRAWNIONY wjechał po 24.02.2022
• deklaruje zamiar pozostania na terenie RP

W takiej sytuacji pobyt na terytorium RP uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy licząc od dnia 24 lutego 2022 r.

Za legalny uznaje się także pobyt dziecka urodzonego na terytorium RP przez matkę, która jest UPRAWNIONYM, w okresie dotyczącym matki.

Pobyt obywatela UA, któremu komendant placówki SG na odcinku granicy RP z UA zezwolił na wjazd na terytorium RP na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach (tzw. ZGODA KOMENDANTA SG), uznaje się za legalny przez okres 18 miesięcy.

WYŁĄCZENIE STOSOWANIA PRZEPISÓW O LEGALIZACJI POBYTU NA PODSTAWIE USTAWY

Przepisów o zalegalizowaniu pobytu w sposób określony w punkcie powyżej nie dotyczy:

• posiadających: zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE, zezwolenie na pobyt czasowy, status uchodźcy, ochronę uzupełniającą, zgodę na pobyt tolerowany;
• którzy: złożyli w RP wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej, zadeklarowali zamiar złożenia wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej w RP lub których takie deklaracje zamiaru dotyczą.

UTRATA LEGALNOŚCI POBYTU

Wyjazd obywatela UA z terytorium RP na okres powyżej 1 miesiąca powoduje utratę legalności pobytu na podstawie USTAWY.

GDY BRAK JEST ODNOTOWANIA WJAZDU Z UA NA TERYTORIUM RP W DOKUMENCIE PODRÓŻY

Wiele osób, które nie posiadało/nie posiada dokumentów w chwili przekraczania granicy lub z innych przyczyn, nie otrzymało potwierdzenia wjazdu czy informacji o zgodzie Komendanta SG na pobyt (na 15 dni). Takie osoby, których wjazd nie został zarejestrowany, zobowiązane są do:

• złożenia wniosku o rejestrację
• do Komendanta Głównego SG
• wniosek należy złożyć w terminie 60 dni od dnia wjazdu na terytorium RP

PESEL

Ustawa w wielu miejscach odwołuje się do numeru PESEL. Będzie on przyznawany:

• każdemu UPRAWNIONEMU (przebywającemu legalnie na podstawie USTAWY),
• na jego wniosek,
• złożony osobiście (za małoletnich wniosek składają: rodzic, opiekun, kurator, opiekun tymczasowy, osoba sprawująca faktyczną pieczę nad dzieckiem), wniosek składany na papierze, wypełniony przez wnioskodawcę lub urzędnika na podstawie danych przekazanych przez wnioskodawcę opatrzony własnoręcznym, czytelnym podpisem,
• wniosek można złożyć w dowolnej gminie na terytorium RP.

Wiele uprawnień, w tym również w zakresie ubiegania się o świadczenia, o pomoc socjalną, rzeczową, finansową i inną wymagać będzie posiadania numeru PESEL.

POMOC OD WOJEWODÓW

Pomoc może polegać na:

• zakwaterowaniu,
• zapewnieniu całodziennego wyżywienia,
• zapewnieniu transportu do miejsc zakwaterowania lub miejsc, w których udzielana jest opieka medyczna oraz
• finansowaniu przejazdów środkami transportu publicznego oraz transportu dla osób z niepełnosprawnością,
• zapewnieniu środków czystości i higieny osobistej oraz innych produktów.

ŚWIADCZENIA DLA UDZIELAJĄCYCH POMOCY

Każdemu kto zapewni zakwaterowanie i wyżywienie UPRAWNIONYM, może być przyznane na jego wniosek, świadczenie pieniężne z tego tytułu za okres nie dłużej niż 60 dni. Okres wypłaty świadczenia może być przedłużony w szczególnie uzasadnionych przypadkach.

Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, maksymalną wysokość świadczenia pieniężnego oraz warunki jego przyznawania i przedłużania jego wypłat.

PRAWO WYKONYWANIA PRACY

Obywatel UA jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium RP w okresie pobytu zgodnego z obowiązującymi przepisami, w przypadku gdy:

• jego pobyt na terytorium RP uznaje się za legalny na podstawie USTAWY lub
• jest obywatelem UA przebywającym legalnie na terytorium RP

Podmiot powierzający wykonywanie pracy ma obowiązek powiadomić w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela UA powiatowy właściwy urząd pracy.

Oznacza to, że nie jest potrzebne zezwolenie na pracę czy oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy, a wystarczające jest powiadomienie o podjęciu pracy właściwego urzędu pracy (PUP).

DODATKOWE UPRAWNIENIA

Dodatkowe rozwiązania dla UPRAWNIONYCH to:

• prawo do zarejestrowania się w powiatowych urzędach pracy i uznania za osobę bezrobotną albo poszukującą pracy,
• prawo do podjęcia działalności gospodarczej na terytorium RP na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Warunkiem podjęcia działalności ma być uprzednie uzyskanie numeru PESEL
• prawo do świadczeń socjalnych wypłacanych w PL tj.: świadczeń rodzinnych(m.in. zasiłku rodzinnego czy jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka), świadczeń wychowawczych(500 zł miesięcznie na dziecko), rodzinnego kapitału opiekuńczego (500 zł albo 1000 zł miesięcznie na dziecko w wieku od 12 do 36 miesiąca życia), świadczenia dobry start (tj. 300 zł na dziecko), dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna

Świadczenia będą przysługiwały po spełnieniu warunków i kryteriów określonych w ustawach je regulujących począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek o ich przyznanie (ale nie wcześniej niż od miesiąca, w którym obywatel UA przekroczył granicę i został wpisany do rejestru prowadzonego przez SG).

• prawo do jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł na osobę, przeznaczone na utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe,
• świadczenia pieniężne i niepieniężne z systemu pomocy społecznej (na zasadach i w trybie ustawy o pomocy społecznej), czyli m.in. zasiłki, posiłki, niezbędne ubranie, pomoc rzeczowa,
• pomoc żywnościowa w formie paczek żywnościowych lub posiłków,
• bezpłatna pomoc psychologiczna zapewniana przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta gminy,
• możliwość przeznaczenia środków z PFRON oraz Fundusz Solidarnościowego na działania kierowane do niepełnosprawnych obywateli UA.

Co do zasady, warunkiem formalnym uzyskania świadczeń będzie posiadanie numeru PESEL.

OPIEKA MEDYCZNA

Wszyscy obywatele UA legalnie przebywający w PL będą mieli dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej tak, jak osoby objęte obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym w PL czyli m.in. bezpłatny dostęp do lekarzy i refundację leków na receptę.

PRZEDŁUŻENIE LEGALNOŚCI POBYTU

Obywatelowi UA, którego pobyt na terytorium RP jest lub był uznawany za legalny na podstawie USTAWY, udziela się, na jego wniosek, zezwolenia na pobyt czasowy.

Zezwolenia na pobyt czasowy, udziela się jednorazowo na okres 3 lat, licząc od dnia wydania decyzji

Wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, składa się nie wcześniej niż po upływie 9 miesięcy od dnia wjazdu, a nie później niż w okresie 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 r. Wniosek złożony przed upływem 9 miesięcy od dnia wjazdu wojewoda pozostawia bez rozpoznania.

W sprawach nieuregulowanych USTAWĄ stosuje się przepisy ustawy o cudzoziemcach.

Obywatel UA, któremu udzielono zezwolenia na pobyt czasowy, jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium RP bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę (wystarczające jest zgłoszenie do PUP w określonym terminie).

PRZEDŁUŻENIE WAŻNOŚCI DOKUMENTÓW POBYTOWYCH

Uprawnienia i dokumenty obywateli UA wygasające w okresie od 24 lutego 2022 r. zostaną automatycznie wydłużone do 31 grudnia 2022 r.

Zasada ta obejmuje m.in.:

• wizę krajową;
• zezwolenie na pobyt czasowy;
• termin do opuszczenia terytorium RP;
• termin dobrowolnego powrotu;
• kartę pobytu;
• polskie dokumenty tożsamości obywatela UA;
• zgodę na pobyt tolerowany;
• pobyt na podstawie wizy Schengen;
• pobyt na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen;
• pobyt dla obywatela państw trzecich;
• pobyt w ramach ruchu bezwizowego;
• pobyt w związku z zezwoleniem na wjazd do kraju ze względów humanitarnych, ze względu na interes narodowy lub zobowiązania międzynarodowe.

STUDENCI

Obywatelowi polskiemu albo obywatelowi UA, którego pobyt jest uznawany za legalny na podstawie USTAWY byli studentami uczelni działającej na terytorium UA i którzy oświadczą, że w tym dniu studiowali na określonym roku studiów na danym kierunku i poziomie studiów w uczelni działającej na terytorium UA i nie dysponują dokumentami poświadczającymi okresy studiów, zdane egzaminy, zaliczenia lub praktyki zawodowe, wydanymi przez tę uczelnię, mogą zostać uznane odpowiednie okresy tych studiów w drodze weryfikacji osiągniętych efektów uczenia się. Uczelnia przeprowadza weryfikację osiągniętych efektów uczenia się zgodnie z ustalonymi przez siebie zasadami.

INNE UŁATWIENIA, ROZWIĄZANIA

Dodatkowe kwestie objęte USTAWĄ to:

• ułatwienia dla nauczycieli akademickich
• ułatwienia dla lekarzy i pielęgniarek
• rozwiązania w oświacie
• zwolnienia podatkowe dla osób objętych ochroną
• pomoc na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom konfliktu jako koszt uzyskania przychodu
• jednostka samorządu terytorialnego, na terenie której zapewnia się kształcenie, wychowanie i opiekę nad dziećmi i uczniami będącymi obywatelami Ukrainy będzie mogła zorganizować im bezpłatny transport do szkoły, przedszkoli i placówek edukacyjnych wraz z opieką podczas podróży.

Na stronach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów pod linkiem https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-pomocy-obywatelom-ukrainy-w-zwiazku-z-konfliktem-zbrojnym-na-terytorium-tego-panstwa pojawiły się założenia ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.

Zgodnie publikacją, „projekt ustawy ma na celu stworzenie szczególnej regulacji prawnej zapewniającej doraźną podstawę prawną do legalnego pobytu cudzoziemcom, w szczególności posiadającym obywatelstwo Ukrainy, którzy w wyniku działań wojennych zostali zmuszeni do opuszczenia swojego kraju pochodzenia i wjechali, posiadając stosowne uprawnienie wjazdowe, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”.

Projekt ustawy określa m.in.:

• szczególne zasady zalegalizowania pobytu obywateli Ukrainy, którzy wjechali na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa;
• szczególne zasady powierzenia pracy obywatelom Ukrainy, przebywającym legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• szczególne zasady przedłużania okresów legalnego pobytu obywateli Ukrainy oraz wydanych im przez organy polskie dokumentów dotyczących uprawnień w zakresie wjazdu i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• szczególne regulacje dotyczące kształcenia, wychowania i opieki dzieci i uczniów będących Obywatelami Ukrainy, w tym wsparcia jednostek samorządu terytorialnego w realizacji dodatkowych zadań oświatowych w tym zakresie.

Projekt ustawy przewiduje ustanowienie szczególnej podstawy prawnej dla uznania za legalny pobytu konkretnej grupy cudzoziemców w okresie 18 miesięcy od wjazdu na terytorium Polski. Rozwiązaniami ustawy objęci będą nie tylko obywatele Ukrainy, ale także osoby posiadające obywatelstwo inne niż ukraińskie lub bezpaństwowcy zamieszkujący na stałe na terytorium Ukrainy, którzy wjechali do Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy, w związku z prowadzonymi tam działaniami wojennymi. Przepisy mają dotyczyć wszystkich tych, którzy przekroczyli granicę z Ukrainą od 24 lutego 2022 r. do dnia określonego w późniejszym rozporządzeniu Rady Ministrów.

Jedynym potwierdzeniem będzie stempel w paszporcie z datą przybycia na terytorium RP lub innym dokumencie podróży jaki dana osoba przy sobie miała.

Procedura ta będzie dotyczyła jedynie cudzoziemców, którzy zadeklarują, że chcą pozostać w Polsce. Projektowane regulacje prawne nakładają na cudzoziemca obowiązek wystąpienia do organu Straży Granicznej z wnioskiem o umieszczenie odcisku stempla lub wydanie zaświadczenia nie później niż w terminie 30 dni następujących po okresie legalnego pobytu na terytorium RP wynikającego z posiadanego dokumentu, który posłużył do wjazdu na terytorium Polski, lub po okresie pobytu na tym terytorium, na który komendant placówki Straży Granicznej zezwolił na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach.

Odcisk stempla nie będzie uprawniał do przekraczania zarówno granic zewnętrznych, jak i wewnętrznych strefy Schengen. Projekt ustawy przewiduje, iż Komendant Główny Straży Granicznej będzie prowadził w systemie teleinformatycznym Straży Granicznej rejestr cudzoziemców, którym w dokumentach podróży umieszczono odcisk stempla lub wydano zaświadczenie.

W projekcie specustawy wprowadzone zostanie rozwiązanie, które umożliwi swobodny dostęp do polskiego rynku pracy obywatelom Ukrainy, których pobyt został uznany za legalny. Aby z niego skorzystać, podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi jest obowiązany w terminie 7 dni od dnia podjęcia pracy przez cudzoziemca powiadomić za pośrednictwem systemu teleinformatycznego – praca.gov.pl właściwy urząd pracy o powierzeniu pracy temu cudzoziemcowi na okres do 24 miesięcy.

Niewypełnienie tych warunków będzie oznaczać brak możliwości wykonywania pracy bez zezwolenia na pracę.

W projekcie ustawy proponuje się, aby uciekający przed wojną byli uprawnieni do wsparcia z zakresu świadczeń rodzinnych, świadczenia wychowawczego, świadczeń z funduszu alimentacyjnego, rodzinnego kapitału opiekuńczego oraz świadczenia dobry start, na analogicznych zasadach, jakie obecnie dotyczą cudzoziemców. Zgodnie projektowanymi przepisami powyższe świadczenia przysługiwałyby tym osobom po spełnieniu odpowiednich warunków i kryteriów uregulowanych w ustawach i rozporządzeniach, regulujących te świadczenia.

 WSTĘP

W związku z rozwojem konfliktu zbrojnego na terytorium Ukrainy, wiele osób decyduje się na humanitarny gest pomocy wobec uchodźców polegający na udostępnieniu im swoich mieszkań lub domów jako tymczasowego schronienia.

O czym warto pamiętać w takiej sytuacji, aby udzielona pomoc nie okazała się niepotrzebnym powodem do niepokoju, zarówno dla gospodarza jak i gościa?

DYSPONOWANIE LOKALEM

Jeżeli nie jesteśmy właścicielami mieszkania którym chcemy zadysponować dla uchodźców, ale dysponujemy nim na innej podstawie, np. wynajmujemy go od innej osoby, warto sprawdzić czy w ramach tej podstawy (np. umowy najmu) mamy prawo dysponować mieszkaniem na rzecz innych osób; często takie uprawnienie jest w umowie najmu wyraźnie wyłączone. W takim przypadku, przed udostępnieniem lokalu należy zadbać o odpowiednią zgodę właściciela.

Jeżeli mieszkanie jest naszą własnością, możemy nim swobodnie dysponować; w przypadku gdy mieszkanie jest współwłasnością z innymi osobami, należy uzgodnić z innymi współwłaścicielami to, że chcemy go udostępnić dla uchodźców.

TOŻSAMOŚĆ

Przyjmując „pod swój dach” uchodźców warto zweryfikować tożsamość nowych lokatorów; do tego celu wystarczy paszport ze zdjęciem.

W przypadku braku paszportu, można poprosić o jakikolwiek inny dokument ze zdjęciem, ewentualnie dokument otrzymany od Straży Granicznej przy przekraczaniu granicy.

Mogą się zdarzyć sytuacje, gdy uchodźca nie będzie posiadać żadnego dokumentu, wówczas można do umowy wskazać inną osobę z grupy która posiada dokument; a w ostateczności dane pobrać wg oświadczenia uchodźcy, a uzupełnić je w terminie późniejszym, po uzyskaniu dokumentów legalizujących pobyt takiej osoby w Polsce.

Nie ma potrzeby wykonywać fotografii paszportu; wystarczy dane z niego wynikające (imię, nazwisko, numer paszportu) wpisać do umowy.

 JAK UDOSTĘPNIĆ LOKAL

Udostępniając uchodźcom mieszkanie, można postępować w taki sam sposób jak przy zwykłym wynajmie mieszkań, czyli zawrzeć odpowiednią umowę; w grę wchodzić może albo umowa najmu (przy założeniu, że za mieszkanie miałby być płacony czynsz) lub umowa użyczenia (udostępnienie mieszkania do korzystania ale bez pobierania czynszu; nie wyklucza to natomiast ponoszenia kosztów mediów przez osoby zainteresowane, wedle ustaleń).

Umowa dotycząca korzystania z mieszkania powinna być sporządzona nie tylko w języku polskim, ale również w języku zrozumiałym dla cudzoziemca i obejmować podstawowe kwestie organizacyjne, aby dla wszystkich było jasne na jakich warunkach jest ono udostępniane; uchroni to również od ewentualnych nieporozumień lub rozczarowań. Upewnijmy się, że najemca zrozumiał zapisy umowy i nie ma w związku z nimi żadnych wątpliwości. Szczególnie dotyczy to fragmentów dotyczących praw i obowiązków obu stron oraz związanych z tym opłat. Takimi podstawowymi elementami umowy są:

1. ustalenie, zidentyfikowanie i wpisanie stron umowy,
2. kwestia ewentualnej odpłatności za korzystanie z lokalu lub jej brak,
3. wskazanie osób upoważnionych do korzystania z mieszkania (np. dzieci uchodźców),
4. zasady pokrywania kosztów mediów, w tym Internetu, lub brak takiego obowiązku po stronie korzystających,
5. okres na jaki udostępniane jest mieszkanie i ewentualnie możliwość jego przedłużania,
6. warunki przedterminowego rozwiązania umowy.

Czasami przy zawarciu umowy pobierana jest kaucja na zabezpieczenie (jednorazowo lub w ratach); jednak w przypadku pomocy dla uchodźców, może się okazać, że nasi goście nie będą mieli możliwości takiej kaucji wpłacać, co należy wziąć pod uwagę.

 PODATKI

W przypadku wynajmu lokalu dla uchodźców, trzeba pamiętać o konieczności zgłoszenia takiej umowy do Urzędu Skarbowego, tak jak każdego najmu, łącznie z wyborem właściwej formy opodatkowania (ryczałt lub zasady ogólne).

W przypadku użyczenia lokalu (tj. bez wynagrodzenia dla właściciela) dla osób trzecich (tj. nienależących do grona rodziny  lub powinowatych), powstaje przychód w postaci zaoszczędzonych wydatków po stronie korzystających z lokalu, który podlega opodatkowaniu. Na chwilę przygotowywania tego opracowania brak jest jednak oficjalnego stanowiska organów podatkowych, czy taki przypadek będzie traktowany preferencyjnie w przypadku uchodźców z Ukrainy w aktualnej sytuacji geopolitycznej. Po stronie osoby dysponującej lokalem w sposób nieodpłatny na rzecz uchodźcy, nie powstaje przychód który z zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami podlegałby opodatkowaniu.

FORMALNOŚCI POBYTOWE

Właściciel lokalu nie ma obowiązku rejestrowania lub legalizowania pobytu swych gości na terenie Polski a nawet nie zawsze ma prawną możliwość wyręczyć w tym samych uchodźców; można natomiast pomóc przez wskazanie im punktów kontaktowych, gdzie mogą sprawdzić swój status lub dopełnić koniecznych formalności.

Informacje w tym względzie, w języku polskim i ukraińskim, dostępne są na przykład tu: https://www.gov.pl/web/mswia/informacja-dla-uchodzcow-z-ukrainy .

Właściciel lokalu nie ma obowiązku meldować swych gości ani rejestrować ich pobytu w jakimkolwiek urzędzie; obowiązek ten może natomiast dotyczyć samych uchodźców.

Cudzoziemiec, w tym uchodźca, ma obowiązek dopełnić obowiązek meldunkowy pod rygorem konsekwencji prawnych, jednak w praktyce obowiązek ten nie jest egzekwowany.

POMOC MEDYCZNA

W przypadku koniczności korzystania z pomocy medycznej przez obywateli Ukrainy, Rząd przygotowuje specjalne rozwiązania prawne, które umożliwią rozliczenie świadczeń medycznych, udzielonych obywatelom Ukrainy przybywającym do Polski w związku z agresją militarną Rosji na teren Ukrainy.

Podstawowe informacje można znaleźć tu (informacje w języku polskim i ukraińskim): https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/pomoc-medyczna-dla-obywateli-ukrainy-zasady-udzielania-i-rozliczania-swiadczen,8149.html

W przypadku konieczności korzystania z pomocy dentystycznej, przydatne informacje można znaleźć przykładowo tu: https://dentysciukrainie.pl/ .

UBEZPIECZENIE

Ubezpieczenie lokalu nie jest obowiązkowe, jednak jest wskazane w przypadku udostępnienia lokalu osobom trzecim.

REKOMPENSATY

Na chwilę opracowania niniejszego dokumentu przepisy nie przewidują żadnych rekompensat dla właścicieli lokali za zakwaterowanie uchodźców.

ZMIANY W PRZEPISACH

W najbliższym czasie spodziewane są zmiany w przepisach które ułatwią proces legalizacji pobytu uchodźców z Ukrainy na terenie Polski i być może prowadzą rozwiązania również w zakresie udostępniania im kwater prywatnych.